Μιχάλης Αλεξίου
IT & IS Product Manager - Senior Auditor
Η ανθρώπινη ιστορία είναι γεμάτη στιγμές όπου η τεχνολογία επαναπροσδιόρισε την ύπαρξή της ανθρωπότητας: η ανακάλυψη της φωτιάς, ο τροχός, ο βιομηχανικός αιώνας. Σήμερα, βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας νέας εποχής, όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι απλώς ένα εργαλείο, αλλά δείχνει ότι μπορεί να είναι ένας «συνεχιστής» της ανθρώπινης νοημοσύνης. Ωστόσο, όπως κάθε επανάσταση, φέρνει μαζί της ελπίδες, αλλά και σημαντικά ερωτήματα.
Το Φως: Απεριόριστες Δυνατότητες
Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει ήδη μεταμορφώσει διάφορους τομείς. Στη υγεία, αλγόριθμοι αναγνωρίζουν σημαντικές ασθένειες σε ακτινογραφίες που ξεπερνάει γιατρούς σε ταχύτητα και ακρίβεια, ενώ προγνωστικά μοντέλα προβλέπουν επιδημίες πριν εξαπλωθούν. Στην εκπαίδευση, εξατομικευμένα συστήματα προσαρμόζουν τη διδασκαλία ανάλογα με τις ανάγκες κάθε μαθητή, δίνοντας πρόσβαση σε γνώση ακόμα και σε απομακρυσμένες κοινότητες. Στον τομέα του περιβάλλοντος, η Τεχνητή Νοημοσύνη βελτιστοποιεί την κατανάλωση ενέργειας σε έξυπνα δίκτυα, ενώ αναλύει δεδομένα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Βέβαια, εκτός της εφαρμογής της Τεχνητής Νοημοσύνης στην καθημερινότητα, το πιο ριζοσπαστικό στοιχείο είναι η δυνατότητα της να ανακαλύπτει. Υπάρχουν ήδη παραδείγματα που επιδεικνύουν την ικανότητα αυτή, όπως στην Βιολογία και την Φαρμακευτική, όπου ειδικά μοντέλα απεικόνισαν δομές πρωτεϊνών που η επιστήμη αγωνιούσε να αποκρυπτογραφήσει για δεκαετίες, ενώ παρομοίως, γενετικά νευρωνικά δίκτυα δημιουργούν νέα μόρια για φάρμακα ή υλικά, επιταχύνοντας την καινοτομία σε δείκτες που προηγουμένως φαίνονταν ανέφικτοι.
Η Σκιά: Οι Κίνδυνοι της Αλόγιστης Τεχνολογίας
Ωστόσο, η ταχύτητα της ανάπτυξης της Τεχνητής Νοημοσύνης ξεπερνά συχνά την ανθρώπινη ικανότητα για ηθική και νομική προσαρμογή. Το πρώτο ζήτημα είναι η «ποιότητα» των δεδομένων. Οι αλγόριθμοι «τρέφονται» από δεδομένα που αντικατοπτρίζουν τις προκαταλήψεις της κοινωνίας: ρατσισμό, σεξισμό, ταξικές ανισότητες. Χωρίς διαφάνεια και εποπτεία, η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να ενισχύσει τις ανισότητες αντί να τις εξαλείψει.
Το δεύτερο πρόβλημα αφορά την απώλεια ελέγχου. Αυτονομημένα όπλα, deepfakes που υποκρίνονται πολιτικούς ή συστήματα που λαμβάνουν αποφάσεις ζωής και θανάτου (π.χ., σε αυτόνομα οχήματα) θέτουν ηθικά διλήμματα: Πού σταματά η τεχνολογία και που αρχίζει η ανθρώπινη ευθύνη; Η έλλειψη παγκόσμιων κανονισμών δημιουργεί ένα περιβάλλον «πρωτόγονων ενστίκτων», όπου εταιρείες και κράτη ανταγωνίζονται σε μια τεχνολογική κούρσα χωρίς ηθικούς φραγμούς.
Τέλος, στο ίδιο κάδρο υπάρχει ο κοινωνικός αναδασμός, που -φυσιολογικά- δημιουργεί κοινωνικό αναβρασμό!
Αν και η Τεχνητή Νοημοσύνη δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας (π.χ., εμπειρογνώμονες, data scientists), η αυτοματοποίηση απειλεί να αντικαταστήσει πολλές θέσεις εργασίας, οπότε η μετάβαση μπορεί να είναι οδυνηρή για όσους δεν μπορούν να επανακαταρτιστούν ή/και να προσαρμοστούν. Έρευνες δείχνουν ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα συνεισφέρει 15 τρις. δολάρια στην παγκόσμια οικονομία, αλλά μόνο αν οι κυβερνήσεις επενδύσουν σε εκπαίδευση και κοινωνική προστασία.
Η διαδρομή προς ένα μέλλον συμβιωτικό με την τεχνολογία
Για να γίνει η Τεχνητή Νοημοσύνη ένα μεγάλο βήμα για την ανθρωπότητα, απαιτείται συνύπαρξη τεχνολογίας και ανθρωπισμού. Πρέπει να δημιουργηθούν ηθικά όρια και πλαίσιο λειτουργίας που να εξασφαλίζει ότι οι εταιρείες υιοθετούν αρχές διαφάνειας κι όπου, οι αποφάσεις των αλγορίθμων μπορούν να ελεγχθούν και να διορθωθούν. Ήδη στην Ευρώπη γίνεται προσπάθεια σε αυτήν την κατεύθυνση, με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act) που ορίζει όρια και ευθύνες, όμως η προσπάθεια οφείλει να είναι παγκόσμια, ανάλογη της Συνθήκης του Παρισιού για το κλίμα.
Επίσης, η κοινωνία πρέπει να αναθεωρήσει τον ορισμό της «ανθρώπινης αξίας». Σε έναν κόσμο όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να γράφει μουσική, να ζωγραφίζει, ή να συζητά φιλοσοφικά, η ανθρωπιά δεν πρέπει να μετριέται από την παραγωγικότητα, αλλά από τη συναισθηματική νοημοσύνη, τη δημιουργικότητα και την ηθική ενσυναίσθηση—χαρακτηριστικά που, μέχρι στιγμής, παραμένουν ανθρώπινα.
Τέλος, η εκπαίδευση πρέπει να γίνει προτεραιότητα: όχι μόνο σαν τεχνολογική αριστεία, αλλά στην κριτική σκέψη και την ηθική συμπεριφορά.
Μια Επανάσταση που Αξίζει να Ζήσουμε
Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι ούτε θεός ούτε δαίμονας ‘ είναι καθρέφτης της ανθρωπότητας και αντανακλά τις δυνατότητές μας για καινοτομία, αλλά και τις αδυναμίες μας στην αυτεξουσία. Το κλειδί βρίσκεται στο να μην αφήσουμε την τεχνολογία να οδηγήσει εμάς, αλλά να την χρησιμοποιήσουμε ως εργαλείο για να οικοδομήσουμε έναν κόσμο όπου η πρόοδος δεν θυσιάζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Η TÜV HELLAS (TÜV NORD), ως διεθνώς αναγνωρισμένος Φορέας Επιθεώρησης, Πιστοποίησης και Εκπαίδευσης, διαδραματίζει -κι επιδιώκει να έχει- καθοριστικό ρόλο στο περιβάλλον της τεχνολογίας. Ειδικά για την Τεχνητή Νοημοσύνη, μέσα από εξειδικευμένα πρότυπα πιστοποίησης, ο Φορέας μας, ενισχύει τη διαφάνεια και τη συμμόρφωση στους Οργανισμούς, διασφαλίζοντας ότι οι καινοτόμες τεχνολογίες σέβονται τις ανθρώπινες αξίες και τα κοινωνικά όρια. Παράλληλα, με τις εκπαιδευτικές της δράσεις, προάγει τη συνεχιζόμενη μάθηση και την ανάπτυξη των σύγχρονων στελεχών, εφοδιάζοντας τους με τις γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για τη σωστή και ασφαλή εφαρμογή των τεχνολογικών επιτευγμάτων, ενισχύοντας έτσι την προοπτική ενός πιο βιώσιμου μέλλοντος για την κοινωνία.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να είναι η μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της ανθρώπινης ιστορίας—αρκεί να μην ξεχνάμε ποιος οδηγεί τις εξελίξεις !