Νέστορας Παπαρούπας
Risk, Crisis & Sustainability Product Manager TÜV HELLAS (TÜV NORD)
Έχουν περάσει 80 χρόνια από το 1943, τότε που ο Αμερικανός ψυχολόγος Αβραάμ Μάσλοου (Abraham Maslow) διατύπωσε την θεωρία της «ιεράρχησης των ανθρώπινων αναγκών». Είναι άλλωστε γνωστή, στους περισσότερους από εμάς η σχηματική παράσταση αυτής της ιεράρχησης ως η «πυραμίδα του Μάσλοου». Επιγραμματικά, από τη βάση προς την κορυφή της πυραμίδας, η ιεράρχηση έχει ως ακολούθως: Βιολογικές ανάγκες (αέρας, τροφή, νερό), Ασφάλεια (υγεία, εργασία, οικογένεια), Αίσθημα του Ανήκειν (συμμετοχή, αποδοχή), Αυτοεκτίμηση (αναγνώριση, επιτυχία) & Αυτοπραγμάτωση (επίτευξη της ατομικής ολοκλήρωσης).
Έχει μεγάλο ενδιαφέρον να σημειώσουμε πως η εργασία αποτελεί το σκαλοπάτι για όλες τις βαθμίδες της πυραμίδας ή τουλάχιστον για την θεμελίωση των βάσεων προς την αυτοπραγμάτωση. Η εργασία ικανοποιεί τις βιολογικές μας ανάγκες, μας κάνει να νιώθουμε ασφαλείς έναντι των κινδύνων που εμφανίζει η ζωή μας, μας εντάσσει σε έναν κύκλο κοινωνικότητας και εντέλει μέσα από τα επιτεύγματά μας ο καθένας, νιώθουμε ένα αίσθημα επιτυχίας και ολοκλήρωσης (το οποίο φυσικά ποικίλει ανάλογα με τον ψυχισμό και τα κριτήρια επιτυχίας που θέτει ο κάθε άνθρωπος).
Στο σημείο αυτό υπεισέρχεται στην ανάλυσή μας η έννοια της Υγείας & Ασφάλειας της Εργασίας (ΥΑΕ). Είναι δεδομένο πως χωρίς ένα δεδομένο επίπεδο ΥΑΕ, η εργασία δεν αποδίδει αυτό που αναμένουν οι εργαζόμενοι και οι επιχειρήσεις από αυτούς. Ο λόγος είναι προφανής: ο ανασφαλής εργαζόμενος είναι ένας εργαζόμενος χωρίς κίνητρο, ένας εργαζόμενος φοβισμένος συνειδητά ή ασυνείδητα.
Έτσι, νομοτελειακά, η συζήτηση μετακυλίεται στις διοικήσεις των επιχειρήσεων. Έχουν χυθεί τόνοι μελανιού σχετικά με την «μετενσάρκωση» των διευθυντών των επιχειρήσεων σε «ηγέτες». Και όμως, δεν είναι τόσο δύσκολο όσο ακούγεται. Οι σημερινοί διευθυντές έχουν υποχρέωση, πλέον, να ακούνε τις ανάγκες των εργαζομένων. Να διαβουλεύονται μαζί τους. Να δέχονται και να ενθαρρύνουν την ενεργό συμμετοχή των μη διευθυντικών εργαζομένων σε κρίσιμα ζητήματα για την ΥΑΕ, όπως η διερεύνηση των εκπαιδευτικών αναγκών ανά θέση εργασίας, η διερεύνηση των επαγγελματικών κινδύνων, ακόμη και η διερεύνηση των εργατικών ατυχημάτων (ISO 45001:2018 §5.4).
Κλείνοντας, το ερώτημα που θα τεθεί από τις διοικήσεις είναι αν όλα αυτά θα αποδώσουν. Είναι στο χέρι των διοικήσεων, είναι η απάντηση. Η στιγμή που οι ηγεσίες των επιχειρήσεων αποδείξουν στους εργαζόμενους πως νιώθουν και κατανοούν τις ανάγκες και καταβάλλουν ειλικρινείς προσπάθειες για να τις ικανοποιήσουν, θα είναι η στιγμή όπου η εμπιστοσύνη θα περάσει σε άλλο επίπεδο. Η στιγμή όπου όλη η εργασία θα υλοποιείται μέσα από ένα πραγματικό πρίσμα υγείας και ασφάλειας και κατά συνέπεια θα αποδίδει τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Τα παραδείγματα και τα αντιπαραδείγματα είναι πολλά και βρίσκονται γύρω μας. Οι ηγεσίες δεν έχουν παρά να διαλέξουν.