Περιβάλλον, greenwashing και πιστοποίηση
Είναι πλέον κοινός τόπος ότι δεν χρειάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος για να αναλογιστούμε τη σημασία του, αλλά και την ανάγκη άμεσης λήψης πρωτοβουλιών για την προστασία του.
Η κλιματική κρίση –που κινδυνεύει να μετατραπεί σε κλιματική κατάρρευση- η αδήριτη ανάγκη «πράσινης» μετάβασης, ειδικά μεσούσης της ενεργειακής κρίσης, αλλά και η προστασία έναντι των αερίων του θερμοκηπίου και των κινδύνων υπερθέρμανσης είναι προτεραιότητες σε διεθνές επίπεδο.
Το ευρωπαϊκό σχέδιο Fit for 55, που αφορά στην μείωση των αερίων θερμοκηπίου τουλάχιστον 55% μέχρι το 2030, όπως αυτό τροποποιείται διαρκώς λόγω της ενεργειακής κρίσης, αλλά και ο νέος κλιματικός νόμος που ψηφίστηκε πρόσφατα από την ελληνική Βουλή, αποτελούν απτές αποδείξεις πως κάτι κινείται προς αυτή την κατεύθυνση.
Εντούτοις, όπως σε κάθε παγκόσμια τάση και αλλαγή, υπάρχουν επιτήδειοι που επιδιώκουν να εκμεταλλευθούν ευκαιρίες και καταστάσεις εκ του πονηρού. Στην περίπτωσή μας, πρόκειται για το περίφημο “greenwashing”, το «μασκάρεμα» δηλαδή δράσεων, πρωτοβουλιών ή επενδύσεων ως «πράσινες» και φιλικές προς το περιβάλλον, ενώ στην πραγματικότητα απέχουν παρασάγγας.
Οι λόγοι είναι πολλοί, στην πλειονότητά τους οικονομικοί. Μια «πράσινη» δράση μπορεί να τύχει επιδοτήσεων ή ιδιαίτερα ευνοϊκής χρηματοδότησης, ενώ πλέον είναι ιδιαίτερα θελκτική για επενδυτές. Μάλιστα, πολλά funds θέτουν όρο να επενδύουν μόνο σε αντίστοιχης λογικής και φιλοσοφίας έργα, άρα οι «πράσινες» δράσεις είναι μονόδρομος. Αντίστοιχα, επιχειρήσεις με φιλικό στο περιβάλλον προφίλ είναι σαφώς πιο αρεστές ανάμεσα στους καταναλωτές, ειδικά αυτούς των νεότερων γενεών, ενώ παράλληλα προβάλλουν «αποδείξεις» ενεργειών με γνώμονα την προσφορά στην κοινωνία και το περιβάλλον.
Η ύπαρξη σοβαρών οικονομικών κινήτρων που ευνοούν την παρανομία έχει καταστήσει το “greenwashing” μια σύγχρονη μάστιγα. Πιο πρόσφατο παράδειγμα, η Deutsche Bank, η οποία βρίσκεται στο μικροσκόπιο των γερμανικών αρχών, κατηγορούμενη για παραποίηση στοιχείων ώστε να «βαφτίσει» φιλικές στο περιβάλλον επενδύσεις δισεκατομμυρίων, αποκομίζοντας τεράστια κέρδη. Και προφανώς δεν είναι η μόνη.
Την ίδια στιγμή, η ασάφεια του ρυθμιστικού πλαισίου προσφέρει «πεδίο δόξης λαμπρό» στους επιτήδειους, καθώς τους δίνει ευελιξία ως προς το πώς παρουσιάζουν εταιρείες, δράσεις και επενδύσεις. Αυτή τη στιγμή, η ρύθμιση θεμάτων ESG (Environmental, Social, and Governance Criteria), στα οποία συμπεριλαμβάνεται και το περιβάλλον, μοιάζει με «σούπα από αρκτικόλεξα» (acronyms soup) με δεκάδες ορισμούς και πλήθος περιπτώσεων που εξαρτώνται από τον πατριωτισμό των εμπλεκομένων.
Τα (ESG) κριτήρια καθορίζονται από κοινωνικά/περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένες εταιρίες με σκοπό να προκρίνουν πιθανές επενδύσεις υπό αυτό το πρίσμα.
Όμως, προφανώς, η έλλειψη ενιαίου και «σκληρού» νομίσματος διευρύνει τα περιθώρια ανομίας ή τουλάχιστον εκμετάλλευσης των πολλών γκρίζων ζωνών που ακόμη υπάρχουν.
Εδώ ακριβώς έρχεται ο ρόλος και το λειτούργημα των φορέων πιστοποίησης. Οι οποίοι για δεκαετίες λειτουργούν ως έμπιστη τρίτη οντότητα στην αγορά, προσφέροντας την απαραίτητη ασφάλεια σε επιχειρήσεις, φορείς και καταναλωτές.
Αξιοποιώντας λοιπόν την αξιοπιστία αλλά και το θεσμικό τους ρόλο, μπορούν και οφείλουν να αποτελέσουν «ασπίδα» έναντι των φαινομένων greenwashing, εξασφαλίζοντας ότι η διαδικασία της πράσινης μετάβασης δεν θα εκφυλιστεί. Μέσα από αξιόπιστους και ενδελεχείς ελέγχους, προσεκτική πιστοποίηση και σταθερή παρακολούθηση προϊόντων και διαδικασιών, μπορούν να αποτελέσουν τη δικλίδα ασφαλείας που λείπει στον συγκεκριμένο τομέα.
Και ταυτόχρονα, να πιέσουν για την υιοθέτηση και εφαρμογή συγκεκριμένων κριτηρίων και γιατί όχι εξειδικευμένων πρωτοκόλλων πιστοποίησης για «πράσινες» δράσεις και προϊόντα, σύμφωνα με το πιο πρόσφατο σχετικό κανονιστικό πλαίσιο.
Ξεχωρίζοντας κατ’ αυτό τον τρόπο την ήρα από το σιτάρι και επιβραβεύοντας ουσιαστικά εκείνους που πραγματικά νοιάζονται για το περιβάλλον, ώστε να γιορτάζουμε κάθε χρόνο την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος με επίγνωση ότι οι δράσεις που γίνονται είναι ουσιαστικές και πραγματικές και όχι κατ’ επίφαση για την εξυπηρέτηση προσωρινών και δολίων σκοπών που μόνο κακό κάνουν.