Bajka o rynku motoryzacyjnym. Czy znajdziemy tam dobre zakończenie?
Patrząc obiektywnie trzeba powiedzieć, że zarówno w Polsce jak i na świecie branża motoryzacyjna nie ma się najlepiej. To co stało się na początku 2020 roku zmiotło totalnie wszystkie wyobrażenia i zakładane scenariusze – o bieżącej sytuacji i trendach rynkowychrozmawiam z Januszem Maksymowiczem, Product Managerem ds. Transportu w TUV NORD Polska.
Jak branża motoryzacyjna radzi sobie z obecną sytuacją dotkniętą kryzysem i przestojami w produkcji? Jak Twoim zdaniem potoczy się ta bajka..
Patrząc obiektywnie trzeba powiedzieć, że zarówno w Polsce jak i na świecie branża motoryzacyjna nie ma się najlepiej. Pod koniec zeszłego roku były już przesłanki wskazujące na wyhamowanie produkcji i wielu naszych klientów przygotowywało się do podjęcia odpowiednich kroków w tym zakresie. To, co stało się jednak na początku 2020 roku zmiotło totalnie wszystkie wyobrażenia i zakładane scenariusze. Myślę, że wśród rynków przemysłowych bardziej jedynie ucierpiał rynek lotniczy. Branża motoryzacyjna mocno odczuła lockdown i zapewne skutki będą odczuwalne jeszcze przez następne lata. Mamy do czynienia z prostą reakcją na kryzys u klienta detalicznego. Zazwyczaj tniemy wydatki na dobra luksusowe, a nowy samochód mimo wszystko zalicza się do tego typu dóbr. Z drugiej jednak strony w sytuacji zagrożenia zdrowotnego niechętnie korzystamy z transportu publicznego. I to jest szansa mimo wszystko na względną stabilizację sytuacji. W zasadzie od marca do maja praktycznie w całej Europie stały fabryki produkujące samochody. To wpłynęło również na polskie firmy, które są dostawcami komponentów. Uśredniając wyniki różnych analiz rynkowych, mamy do czynienia z 1/3 lub ¼ spadku produkcji, więc mówimy o potężnych wielomiliardowych stratach w obrotach. Ta sytuacja niestety łączy się ze spadkiem w zatrudnieniu. Boję się, że za chwilę będziemy mieli nałożenie się dwóch kryzysów: COVID oraz BREXIT. Według danych European Automobile Manufacturers' Association (ACEA) brak umowy oznaczałby łączne straty w handlu między UE a Wielką Brytanią sięgające 110 mld euro do 2025 r. Jeżeli do tego doliczymy około 100 mld euro utraconej wartości produkcji z powodu koronawirusa, to nie wygląda to zbyt optymistycznie. Ja osobiście nie lubię takich bajek.
W bajkach zazwyczaj są też pozytywne postaci? Janusz co znajdziesz tutaj?
Mamy jedną branżę, w której możemy mówić o względnej stabilizacji - są to samochody dostawcze. W tym segmencie rynku nie zanotowano bardzo dużych spadków. W Polsce sporo produkuje się podzespołów do samochodów dostawczych, także dla nas to dobra informacja. Uczestniczymy w łańcuchu produkcyjnym dostarczając części i podzespoły. Warto podkreślić, że znajdujemy się wysoko na listach rankingowych krajów, które zlecają nam te prace. Jeszcze przed pandemią mówiło się o skróceniu łańcucha dostaw. Łączy się to również z bliskością lokalizacji, co oznacza możliwość przeniesienia produkcjibliżej ośrodków produkcyjnych między innymi do Polski. Pojawia się jednak pytanie, kto zapłaci za te koszty przeniesienia, ale to już inna bajka.
Bardzo życiowa ta bajka.. niestety, ale eksplorujmy dalej temat! Doszukałam się raportu, który mnie zaskoczył. Wg raportu kwartalnego PZPM i KPMG w Polsce: „Jedynym segmentem samochodów osobowych, który z liczbą ponad 26,8 tys. sprzedanych nowych aut, zanotował 12,7% wzrost w pierwszym półroczu 2020 roku jest segment pojazdów z napędami alternatywnymi”. Zaskoczony takim wynikiem?
W Polsce odczuwalna zaczyna być polityka ekologiczna i wpływ prawa unijnego. Dodatkowo mają też wpływ dofinansowania i ulgi do zakupów samochodów elektrycznych. Miasta zaczynają promować rozwiązania hybrydowe i elektryczne. Spotkałem się nawet z sytuacją, że miejsca parkingowe są dedykowane tylko dla samochodów elektrycznych. Należy jednak pamiętać o tym, że dotychczas sprzedaż samochodów elektrycznych była niewielka, więc jakikolwiek wzrost jest znaczący dla branży, która się rozwija, a ta niewątpliwie taką jest. Należy zwrócić uwagę, że wiele firm skupionych jest na produkcji silników i komponentów do nich, wiec zmiany związane z wprowadzeniem takiej polityki mogą mieć niekorzystne przełożenie na ten segment.
Z mojej perspektywy, łańcuch dostaw „podwykonawca - producent – klient” jest zdominowany przez wymagania jakościowe?
Łańcuch dostaw automotiv w dużej mierze opiera się na systemie IATF, bez systemu nie jesteś w stanie istnieć w branży. Istotną informacją dla dostawców chcących wejść w kooperację z ośrodkami produkcyjnymi jest konieczność dostosowania się i spełnienia wymagań jakościowych. Jest to obligatoryjne i konieczne. IATF mocno podkreśla specyficzne wymagania klienta, co firmy produkcyjne oczywiście dookreślają i wymagają od swoich dostawców.Kwestie bezpieczeństwa przemysłowego jak i detalicznego użytkownika produktu końcowego determinują określone działania. Warto zauważyć także już dziś trend, który stał się również wymaganiem jakościowym, a będzie rósł w siłę w najbliższych latach – trend związany z zarządzaniem wiedzą, także tą miękką, managerską, która wpływa na jakość procesów i na jakość relacji w złożonym i niepewnym świecie.
Podczas tegorocznego forum Branży Motoryzacyjnej sporo tematów poruszy kwestie związane z robotyzacją i sztuczną inteligencją. Jaka jest Twoja opinia nt. trochę Huxley’owej bajki o nowym wspaniałym świecie, w którym maszyny zastępują człowieka.
Są takie obszary w których maszyny, urządzenia i aplikacje są w stanie zastąpić człowieka i to się dzieje. Podczas Forum będziemy pokazywać niektóre takie rozwiązania. Wszędzie tam gdzie pojawia się powtarzalność czynności, precyzja, czas wykonywanych operacji można automatyzować proces przy wykorzystaniu maszyn. Na podstawie przeprowadzonego w 2019 r. badania „Barometr robotyzacji MŚP” możemy z całą pewnością stwierdzić że taka jest przyszłość przemysłu. Dzieje się tak m.in. poprzez poprawę efektywności produkcji, zwiększenie bezpieczeństwa pracy oraz skrócenie czasu produkcji. Dzięki wykorzystaniu cobotów możemy znacząco (niektórzy wspominają całkowicie ) zautomatyzować procesy. Gwarantują one stałą jakość, precyzję, powtarzalność oraz ograniczają ilości odpadów. Między innymi takie rozwiązania będą omawiane na naszym najbliższym Forum. W innych obszarach obecność człowieka zawsze będzie potrzebna. Część pracy będzie zastąpiona przez maszyny, ale i tak praca człowieka z pewnością nie będzie zbędna.. Będziemy potrzebować jednak nowych kompetencji, chociażby do obsługi i modernizacji maszyn oraz urządzeń. Mówi się coraz częściej o nowych zawodach, które powstaną w przyszłości, a związane będą właśnie z nowymi technologiami. Chciałbym tutaj zaakcentować również problem miękkich umiejętności. Łatwiej jest nam rozwiązać problem techniczny, ale zdecydowanie trudniej jest nam się skutecznie skomunikować. Tracimy współcześnie umiejętności pisania i formułowania myśli. Komunikaty, które piszemy są nieczytelne i niezrozumiałe dla innych osób. Pamiętajmy również o zarządzaniu pracownikami nowego pokolenia. Już teraz widzimy różnice w kontaktach z „milenialsami”, a na rynku pracy pojawiło się już nowe pokolenie Z. W kontekście pandemii mówimy też o stresie związanym z utratą pracy, co może generować błędy ludzkie. Jak radzić sobie z takimi błędami, jak im zapobiegać – to temat rzeka, nad którym również chcemy się zastanowić. O tym wszystkim będziemy rozmawiać podczas Forum – o wpływie czynnika ludzkiego na branżę motoryzacyjną i o relacjach pomiędzy człowiekiem i maszyną. Żeby nie przespać konieczności, o której wspominałem, już dziś myślimy także o kolejnych Forach i kolejnych latach, gdzie naglącym problemem stanie się miejsce człowieka i rozwój jego samoświadomości w epoce Industry 4.0. Stąd i tu rozwijamy nieustannie paletę rozwiązań, które proponujemy szczególnie managerom wyższego i średniego szczebla.
Wiele w ostatnim czasie mówi się też o cyberbezpieczeństwie, w jaki sposób branża motoryzacyjna radzi sobie z tym problemem? W ostatnim czasie celowane ataki dotknęły międzynarodową korporację związaną z bezpieczeństwem maszyn, której działalność została sparaliżowana na kilka dobrych tygodni.
Tutaj należy pamiętać i podkreślić, że w bajce automotiv mówimy nie tylko o bezpieczeństwie przemysłowym w kontekście całej produkcji, ale i pojedynczych samochodów danych użytkowników. Współczesne samochody są olbrzymimi komputerami. Raport firmy KPMG wskazuje, że w obecnie produkowanych samochodach klasy premium jest 12 razy więcej linijek kodu programowania niż w samolocie F35. To są niesamowite dane! W związku z tym coraz częściej mamy do czynienia z atakami hackerskimi. Chyba najbardziej znany to atak z 2018r. gdy dwóch hakerów przejęło kontrolę nad samochodem przy pomocy pada konsoli do gier. Całe szczęście, że było to włamanie „kontrolowane”. Już teraz nasze samochody są coraz bardziej zautomatyzowane a już za chwilę będziemy na naszych drogach spotykać samochody automoniczne. Firma Aptiv specjalizująca się w rozwiązaniach dla takich pojazdów podzieli się swoimi doświadczeniami w zakresie projektowania rozwiązań dla „samochodów bez kierowców” . Z pewnością każdy z nas może sobie wyobrazić przejęcie takiego samochodu autonomicznego podczas jazdy, co może być naprawdę niebezpieczne w skutkach. Wzrost liczby incydentów od roku 2016 - nastąpił o 600 % co pokazuje, że to nowe wzywanie, które pojawiło się na horyzoncie. Jednym z narzędzi służącym do zabezpieczenia takich informacji jest TISAX. Jesteśmy w stanie przekazać informacje na temat tego modelu i certyfikować firmę w oparciu o te wymagania. Coraz bardziej popularny jest standard ISO 21434. Norma ta proponuje rozwiązania i podpowiada jak szacować ryzyko w pełnym cyklu życia produktu. Również o tych narzędziach zajmujących się cyberbezpieczeństwem chcemy porozmawiać na naszym Forum.
Bajka jeszcze się nie kończy, dlatego nie pokuszę się o snucie zakończenia. Nie pozostaje nic innego jak zaprosić Państwa na Forum Branży Motoryzacyjnej i wspólnie podyskutować o wyzwaniach, które nas czekają w najbliższym czasie. Niech to będzie nasza wspólna bajka!