Η TÜV HELLAS (TÜV NORD) συμμετείχε στο Συνέδριο του Economist “EASTMED INFRASTRUCTURE IN THE NEXT DECADE”, το οποίο πραγματοποιήθηκε στις 11 & 12 Απριλίου, σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας. Ο Δ/ντής Πιστοποίησης του Φορέα μας, Γιάννης Οικονομίδης, μίλησε στο Συνέδριο για την Πιστοποίηση των Δημοσίων Έργων. Ανάμεσα σε άλλα, τόνισε ότι «η Πιστοποίηση-Επιθεώρηση των Δημοσίων Έργων αποτελεί πέραν του αυτονοήτου ρόλου της επιβεβαίωσης της συμμόρφωσης και την απολύτως καθοριστική διεργασία για τη διασφάλιση του Υγειούς Ανταγωνισμού στον κατασκευαστικό κλάδο».
Διαβάστε κάτωθι την Ομιλία του κ. Οικονομίδη:
Κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας,
Θα προσπαθήσω να προσεγγίσω το αντικείμενο της παρουσίασης μου «Πιστοποίηση Δημοσίων Έργων» δίνοντας απαντήσεις στις ακόλουθες 10 ερωτήσεις.
1. Τι είναι η πιστοποίηση;
Έλεγχος της συμμόρφωσης με πρότυπα (Διεθνή, Ευρωπαϊκά, Εθνικά) , προδιαγραφές, Τεχνικούς Κανόνες (ενσωμάτωση τεχνικών απαιτήσεων στο εθνικό νομοθετικό πλαίσιο – Νόμοι-ΠΔ-Υπουργικές Αποφάσεις.
2. Ποιος μπορεί να διενεργεί την Πιστοποίηση/ Επιθεώρηση;
Ο έλεγχος της συμμόρφωσης διενεργείται από Φορείς Πιστοποίησης οι οποίοι για να εκτελέσουν την διαδικασία της πιστοποίησης ( certification) και ελέγχων ( inspection) απαιτείται με την σειρά τους να λαμβάνουν έγκριση/αδειοδότηση από Οργανισμούς Διαπίστευσης.
Οι έλεγχοι που διενεργούν οι Οργανισμοί Διαπίστευσης εκτελούνται στην βάση διεθνών αναγνωρίσιμων προτύπων :
Καταγράφω αυτά που αφορούν στις κατασκευές
- ISO /IEC17020:2012 «Αξιολόγηση της Συμμόρφωσης- Απαιτήσεις για την λειτουργία διαφόρων τύπων Φορέων που εκτελούν έλεγχο»
- ISO /IEC17021:2015 «Αξιολόγηση της Συμμόρφωσης- Απαιτήσεις για Φορείς Πιστοποίησης και πιστοποίηση Συστημάτων Διαχείρισης»
- ISO /IEC17024:2012 «Αξιολόγηση της Συμμόρφωσης- Γενικές Απαιτήσεις για Φορείς Πιστοποίησης Προσώπων»
- ISO /IEC17025:2005 « Γενικές Απαιτήσεις για την ικανότατα των εργαστηρίων Δοκιμών και Διακριβώσεων »
- ISO /IEC17065:2012 «Αξιολόγηση της Συμμόρφωσης- Απαιτήσεις για Φορείς Πιστοποίησης προϊόντων, διεργασιών και υπηρεσιών»
3. Ποιος είναι ο ρόλος των Εργαστηρίων Ελέγχων και Δοκιμών;
Στην διεργασία της επιθεώρησης – πιστοποίησης στα κατασκευαστικά έργα, εξέχουσα θέση έχουν και τα Εργαστήρια Ελέγχου και Δοκιμών τα οποία και αυτά διαπιστεύονται από Εθνικούς, Ευρωπαϊκούς, ή Διεθνείς Οργανισμούς Διαπίστευσης και φυσικά τα αποτελέσματα των ελέγχων και δοκιμών που διενεργούν αποτελούν αντικείμενο αξιολόγησης από τους Φορείς Πιστοποίησης.
4. Τι περιλαμβάνει η πιστοποίηση στα δημόσια έργα;
Η πιστοποίηση στα Δημόσια έργα περιλαμβάνει δύο μεγάλες ενότητες ελέγχων συμμόρφωσης.
- Την πιστοποίηση ( Certification) των μελετητικών και κατασκευαστικών επιχειρήσεων με βάσει τα διεθνώς γνωστά τα Συστήματα Διαχείρισης και αυτά αφορούν στην λειτουργία των ίδιων των επιχειρήσεων. Η πιστοποίηση αυτή αφορά σε Συστήματα Διαχείρισης . Ως τέτοια Καταγράφω τα γνωστά Πρότυπα Διαχείρισης (ISO 9001, ( Ποιότητα) ISO 14001 ( Περιβάλλον ) ISOOHSAS 18001/45001 ( Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία) αλλά και άλλα όπως ISO 39001 ( Οδική Ασφάλεια) , ISO 27001 ( Ασφάλεια Πληροφοριών), ISO 37001 ( Αντιμετώπιση της Δωροδοκίας).
- Την Επιθεώρηση ( Inspection ) της ίδιας της κατασκευής /έργου στον οποίο περιλαμβάνονται:
- Έλεγχος των Προγραμμάτων Ποιότητας Έργων και μελετών τόσο για τις εργασίες ΠΜ (Πολιτικού Μηχανικού όσο και για Η/Μ (Ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες)
- Έλεγχος και έγκριση των ενσωματούμενων υλικών στο έργο τηρώντας το σύνολο του υλικού τεκμηρίωσης (πιστοποιήσεις CE, εργαστηριακές δοκιμές κλπ)
- Εγκρίσεις μεθοδολογιών και διαδικασιών κατασκευής για όλα τα στάδια που θεωρούνται κρίσιμα κατά την κατασκευή με σύνταξη αντίστοιχων πλάνων δοκιμών (IPTInspectionTestPlans). Τα Προγράμματα δοκιμών αποτελούν την εξειδίκευση του Προγράμματος Ποιότητας του Έργου.
- Eγκρίσεις μεθόδων ασφαλούς εργασίας σε όλες τις φάσεις κατασκευής
- Έλεγχος της παραγωγής υλικών και εξοπλισμών και παρασκευής μιγμάτων προς ενσωμάτωση με επιθεωρήσεις των παραγωγικών τους υποδομών και εγκαταστάσεων (Μονάδες παραγωγής σκυροδέματος και έγκριση αρχικών μελετών συνθέσεων σκυροδέματος, ασφαλτικών, λατομείων, Εργοταξιακών εργαστηρίων Μεταλλικών κατασκευών κλπ) (shopinspection)
- Τήρηση αρχείων τεκμηρίωσης με συμπλήρωση Δελτίων Ελέγχων κατασκευής (ΔΕΚ)
- Αξιολόγηση εργαστηριακών αποτελεσμάτων
Ειδικά για τα Η/Μ Συστήματα και κατασκευές οι έλεγχοι εξειδικεύονται στις παρακάτω ενότητες:
- Έλεγχος δοκιμών σε Η/Μ Συστήματα και εξοπλισμούς στις μονάδες παραγωγής με παρουσία αρμοδίων εκπροσώπων των ΚτΕ ή ανεξάρτητων Φορέων Ποιότητας ( FATFactoryAcceptance Τests, FACI (First ArticleConfigurationInspection)
- Έλεγχοι Η/Μ εξοπλισμών και εγκαταστάσεων δικτύων (HVAC HEATING Ventilation Air Conditioning, BACS Building Automation and Control System, κλπ)
- Έλεγχοι κατά την παράδοση σε χρήση της κατασκευής – Δοκιμαστικές λειτουργίες Commissioning
- Τήρηση αρχείων τεκμηρίωσης έλεγχων για εγκατάσταση δικτύων και εξοπλισμών (ΙΤ Installationtests), ελέγχων μεμονωμένων Η/Μ Συστημάτων (SATStandAloneTests) και ελέγχων ολοκληρωμένων Συστημάτων SIT (SystemIntegrationSystems)
Τους περιβαλλοντικούς ελέγχους ( ΕnviromentalInspection ) της ίδιας της κατασκευής /έργου στον οποίο περιλαμβάνονται :
- Καταγραφή όλων των επικίνδυνων υλικών που υπάρχουν στο έργο μέσω των δελτίων δεδομένων ασφάλειας υλικών MSDS (MaterialSafetyDataSheets)
- Αξιολόγηση εργαστηριακών αποτελεσμάτων
- Τήρηση των περιβαλλοντικών όρων
- Τεκμηρίωση της διαχείρισης των προϊόντων εκσκαφών
- Τεκμηρίωση της διαχείρισης των ανακυκλούμενων υλικών (στερεών και υγρών αποβλήτων καθώς και αέριων ρύπων
Τέλος σημειώνω ότι όλοι οι παραγωγοί που παράγουν δομικά υλικά τα οποία πρέπει να φέρουν την σήμανση CE στο πλαίσιο της εφαρμογής του Κανονισμού 305 πρέπει να διαθέτουν σχετικές πιστοποιήσεις σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά ισχύοντα Πρότυπα.
5. Πιο είναι το επίπεδο εφαρμογής της Πιστοποίησης / Επιθεώρησης των Δημοσίων έργων στην Ελλάδα;
Α) Πιστοποίηση (Certification) των μελετητικών και κατασκευαστικών επιχειρήσεων με βάσει τα διεθνώς γνωστά τα Σύστηματα Διαχείρισης
Εδώ τα πράγματα φαίνεται να πηγαίνουν ικανοποιητικά κυρίως στα μεγάλα κατασκευαστικά σχήματα όπου έχει κατανοηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό η αναγκαιότητα τέτοιων πιστοποιήσεων, ωστόσο στα μικρά και μεσαία κατασκευαστικά σχήματα χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια ακόμη για να δημιουργηθεί η αναγκαία κουλτούρα ώστε η εφαρμογή των Συστημάτων Διαχείρισης να περάσει στην καθημερινότητα της εκτέλεσης των κατασκευών.
Β) Επιθεώρηση (Inspection ) της ίδιας της κατασκευής /έργου
Οι έλεγχοι που περιγράφηκαν προηγουμένως διενεργούνται κατά βάση από τους Αναδόχους Κατασκευών και μόνον σε πολύ περιορισμένη κλίμακα από τις ίδιες τις Αναθέτουσες Αρχές.
Βεβαίως οι έλεγχοι που διενεργούνται από τους Αναδόχους κατασκευών δεν εκτελούνται με την συμμετοχή Φορέων Πιστοποίησης με αποτέλεσμα οι ανάδοχοι κατασκευής να μην αξιοποιούν την αναγνωρισιμότητα, εγκυρότητα και αμεροληψία που εξ ορισμού οι Φορείς Πιστοποίησης λόγω της διαπίστευσης που κατέχουν, απολαμβάνουν.
Κατά συνέπεια οι επιθεωρήσεις και οι έλεγχοι που θα πρέπει να εκτελούν οι Αναθέτουσες Αρχές είναι επιβεβλημένο να διενεργούνται από διαπιστευμένους Φορείς Πιστοποίησης / Επιθεώρησης.
Γ) Σήμανση CE
Εδώ κατάσταση είναι αρκούντως ικανοποιητική και οι πιστοποιήσεις έχουν ευρεία έκταση στους αντίστοιχους παραγωγούς κυρίως λόγω της υποχρεωτικής εφαρμογής της σήμανσης CE.
6. Ποιες είναι οι πηγές χρηματοδότησης για την διενέργεια της Επιθεώρησης στα έργα από τις Αναθέτουσες Αρχές;
Η χρηματοδότηση μπορεί να καλυφθεί χαρακτηρίζοντας τις εργασίες επιθεώρησης/πιστοποίησης ως υποέργο στο συνολικό προϋπολογισμό του έργου.
Υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο για την εφαρμογή των επιθεωρήσεων/πιστοποιήσεων;
Ναι στον Ν. 4412 και άρθρο 158 υπάρχει σχετική πρόβλεψη για την διενέργεια τέτοιων ελέγχων το ύψος των οποίων καθορίζεται ποσοστό έως 2% επί του προϋπολογισμού του έργου. Εκκρεμεί η έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφαση για της κλιμακωτής εφαρμογής των ορίων του έως 2%.
7. Ποια θα είναι η συνεισφορά των ελέγχων συμμόρφωσης στις Αναθέτουσες Αρχές, στους κατασκευαστές και στους Χρηματοδοτικούς Οργανισμούς;
- Τα αποτελέσματα των ελέγχων από διαπιστευμένους Φορείς Επιθεώρησης διασφαλίζουν κύρος, αναγνωσιμότητα και αμεροληψία προς όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη
- Η αναθέτουσα Αρχή γνωρίζει έγκαιρα το είδος, το μέγεθος και τις συνέπειες των αποκλίσεων
- Η αναθέτουσα Αρχή λαμβάνει άμεσα διορθωτικά μέτρα για την άρση των μη συμμορφώσεων και των αστοχιών και Ασκεί την ενδεδειγμένη πίεση σε όλους τους εμπλεκόμενους για την μη επανεμφάνιση τέτοιων φαινομένων
- Τεκμηριώνει με τον ενδεδειγμένο τρόπο την ορθή διαχείριση της κατασκευής
- Ο κατασκευαστής τεκμηριώνει με την ενδεδειγμένη πληρότητα τις απατήσεις του απέναντι στους υπεργολάβους του και την συμμόρφωσή του τόσο απέναντι στην Αναθέτουσα Αρχή όσο και τους Οργανισμούς που χρηματοδοτούν το έργο.
8. Υπάρχουν προαπαιτούμενα ή διαφορετικά προϋποθέσεις για την ορθή έκβαση της πιστοποίησης/ επιθεώρησης; Κατά την άποψή μας δύο είναι οι βασικότερες προϋποθέσεις:
Προϋπόθεση 1η Σωστές και πλήρεις μελέτες
O οποιοσδήποτε Φορέας Πιστοποίησης, άλλα και οποιοσδήποτε ελεγκτικός Οργανισμός για να επιτελέσει το έργο του πρέπει να έχει ξεκάθαρη και χωρίς παρερμηνείες την αναφορά ελέγχου, δηλαδή την μελέτη, που σε κάθε περίπτωση πρέπει να διαθέτει την αναγκαία πληρότητα και ορθότητα με σαφή αναφορά στα κάθε φορά ισχύοντα πρότυπα, προδιαγραφές και τεχνικούς κανόνες.
Όσο αυτά είναι προβληματικά, εμφανίζουν ασάφειες, σφάλματα και γενικά τεχνικές ανεπάρκειες, είναι αναπόφευκτο οι ελεγκτικοί οργανισμοί να αντιμετωπίζουν προβλήματα στην εκπλήρωση του ρόλου τους το δε κόστος της κατασκευής να εκτοξεύεται
Ερώτημα: υπάρχει τρόπος να ελεγχθούν με αξιόπιστο τρόπο οι εκπονούμενες μελέτες για την πληρότητα και ορθότητά τους;Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Όλες οι μελέτες θα ελέγχονται από ελεγκτές μελετητές σε όλα τα στάδια της μελέτης.
Προϋπόθεση 2η: Αξιόπιστες Αναθέτουσες Αρχές με ικανή τεχνική επάρκεια.
Πως θα συμβεί αυτό όταν ξέρουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Δημόσιες τεχνικές Υπηρεσίες;
Η πρόταση μου συνίσταται στην ανάληψη ρόλουεκ μέρους των Αναθετουσών Αρχών, ProjectΜanager, σύμφωνα με τον οποίο όλες οι λειτουργίες διαχείρισης θα προμηθεύονται με outsourcing από τον ιδιωτικό τομέα με ανοιχτές διαδικασίες συμπεριλαμβανομένων και των διεργασιών ελέγχων και δοκιμών, επίβλεψης της κατασκευής και ελέγχου μελετών.
Με τον τρόπο αυτό είναι σαφές ότι θα ενεργοποιηθεί ο ιδιωτικός τεχνικός τομέας στην υποστήριξη των κρατικών Τεχνικών Υπηρεσιών, γεγονός που θα ανακόψει σε σημαντικό βαθμό την κατάρρευση του ιδιωτικού τεχνικού κλάδου (μελετητές, εργοταξιακό στελεχιακό δυναμικό, τεχνικοί σύμβουλοι) προς όφελος της ορθής και αποτελεσματικής διαχείρισης μελετών και έργων.
9. Ποια είναι η σχέση της Πιστοποίησης / επιθεώρησης των Έργων με τους Χρηματοδοτικούς Οργανισμούς;
Ο μόνος τρόπος για να χρηματοδοτήσουν οι Τράπεζες είναι να πεισθούν, μεταξύ των άλλων κριτηρίων, ότι τα Κατασκευαστικά σχήματα θα ολοκληρώσουν το έργο στο χρόνο, στο κόστος και στην προδιαγραφόμενο ποιότητα.
Κατά συνέπεια η ύπαρξη των διεργασιών ελέγχου της συμμόρφωσης αποτελεί κυρίαρχο τεκμήριο για ομαλή διεξαγωγή της χρηματοδότησης των έργων και φυσικά των Κατασκευαστικών Σχημάτων.
Αν δε λάβουμε υπόψη ότι οι επενδύσεις σε υποδομές μέσω των Συμπράξεων Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα στα επόμενα χρόνια θα αποτελέσουν την κυρίαρχη χρηματοδοτική πηγή των έργων υποδομών της χώρας, τότε η τεκμηρίωση της συμμόρφωσης από Διαπιστευμένους Φορείς Πιστοποίησης αποτελεί μονόδρομο για την επιβεβαίωση ότι το έργο κατασκευάστηκε σε συμφωνία με τις προδιαγραφές και οι αποδόσεις του θα είναι οι μελετητικά προβλεπόμενες.
10. Ποια είναι η σχέση της Πιστοποίησης /Επιθεώρησης και του Υγιούς Ανταγωνισμού;
Κλείνω την παρέμβασή του αυτή λέγοντας ότι η Πιστοποίηση- Επιθεώρηση των Δημοσίων Έργων αποτελεί πέραν του αυτονοήτου ρόλου της επιβεβαίωσης της συμμόρφωσης και την απολύτως καθοριστική διεργασία για την διασφάλιση του Υγειούς Ανταγωνισμού στον κατασκευαστικό κλάδο.
